Lần đầu tiên biết yêu, tôi lặn lội hơn ngàn cây số từ Sài Gòn ra Hà Nội chỉ để gặp mặt người ấy trong vài giờ đồng hồ ngắn ngủi, chỉ để được nhìn thấy cái thành phố nơi người ấy đang sống, hít thở cái không khí nơi người ấy đang thở… Tôi đã đi bộ hàng chục cây số lang thang khắp Hà Nội, dạo vài chục vòng Hồ Gươm, đến khi rã rời thì lặng lê ngồi trên ghế đá nhìn mãi màu nước xanh lờ đờ và thấy đầu óc mình trống rỗng. Phải mất mấy ngày điên dại như thế, tôi mới nhận ra Hà Nội thật xa lạ với mình, để rồi lại tỉnh táo chia tay, tỉnh táo khoác ba lô lên vai, bình thản trở về. Trên chuyến tàu S2 Hà Nội – Sài Gòn, tôi chong mắt thức suốt ba đêm để đi đến một kết luận, rằng tình yêu chỉ làm cho mình trở nên yếu đuối, khốn khổ, và tự khuyên mình khôn hồn thì tránh xa đàn ông và đừng yêu nữa…
Nhỏ bạn thân đón tôi ở ga Hoà Hưng, hỏi tới tấp:
- Có gặp không?
- Có!
- Thế nào?
- Hết rồi!
- Hết? Hết nghĩa là sao?
- Là chấm dứt. Là quên. Là không yêu nữa, được chưa? Bây giờ mày cho tao về nhà đi. Tao buồn ngủ quá
Nó nhìn chăm chú bộ mặt xơ xác, đôi mắt thâm đen vì mất ngủ của tôi, lắc đầu
- Mày điên quá!
Ngày xưa, mẹ tôi cũng thường nói với tôi y như vậy. Khi tôi hét toáng lên và ném vỡ lọ mực vì không giải được bài toán khó. Khi tôi cứ thích leo tót lên cây vừa ăn cơm vừa đọc những cuốn sách dày cộm. Khi mỗi đêm tôi lại bắc thang trèo lên mái nhà nằm hát nghêu ngao…
Thỉnh thoảng, khi ba say, tôi cũng sợ ba điên. Những lúc ấy, ba trở nên hung dữ và tàn nhẫn, mắt ba long lên, đỏ ngầu, ánh nhìn nửa lờ đờ, nửa soi mói, giễu cợt… Ba nhiếc móc mẹ, chửi bới từ ông hiệu trưởng dê xồm thích tán tỉnh các cô giáo trẻ cho đến cả nghề dạy học của mẹ. Mẹ học không nhiều, mười mấy năm làm cô giáo tiểu học trường làng kiến thức mai một đi, gói gọn trong mấy phép toán, mấy bài tập làm văn đơn giản. Mẹ chẳng biết gì về thời sự trong nước hay quốc tế, càng không biết gì về triết học hay khoa học… Con đường mẹ đi mỗi ngày chỉ là từ nhà đến trường, ra chợ rồi về nhà. Dến mùa thì lên rẫy nhổ mì, ra ruộng gặt lúa. Và hết. Thế giới của mẹ loanh quanh chỉ có một cái xã bé nhỏ. Chuyện mà mẹ biết nhiều nhất là làm thế nào để chiều chuộng người chồng khó tính và nát rượu của mình. Và làm chiếc cầu nối giữa ba với bọn tôi, những đứa con bị các cơn say của ba làm cho hoảng sợ, đến nỗi thấy ba là lại len lén lỉnh đi. Bởi thế mà trong những cơn say, ba thường bắt mẹ ngồi bên cạnh cho đến tận khuya, hỏi mẹ như trong một cuộc thi kiểm tra kiến thức hay một trò chơi trí tuệ. Chị em tôi rúm ró ngồi trong một góc, nhìn mẹ thinh lặng chịu thua một cách nhẫn nhục, và nhìn ba chửi bới mẹ là một người đàn bà tầm thường, dốt nát, mà nghe tim mình đau thắt lại tưởng chừng không chịu nổi. Những phẫn nộ trước cuộc sống khô khan được ba mang từ ngoài đường về trút lên những đồ vật trong nhà. Ở nhà tôi, từ chiếc đũa tre đến cái cát-sét, không có cái nào chưa từng bị thương tích, sứt sẹo. Chỉ còn cái ti vi 14 inch, mỗi lần thấy ba đi liêu xiêu về từ đầu ngõ, thằng em tôi lại lui cui khiêng giấu xuống gậm giường.
Có hôm, hơn một giờ sáng, ba thấm rượu, thức dậy đuổi mẹ con tôi ra hiên và khoá cửa lại. Em tôi đã quen với những chuyện điên loạn khi ba say, cuộn tròn người nằm chèo queo ngay trước cửa ngủ ngon lành. Mẹ nhẫn nhục ngồi khóc bên thềm nhà, và khi uất ức không chịu nổi thì đay nghiến tôi: “Coi chừng đó, dòng họ ba mày có máu điên mà”. Tôi cũng sợ mình có máu điên. Nghe nói, từ lúc còn nhỏ, cô Hân tôi đã có thần kinh không bình thường. Hàng ngày, cô vẫn đi chợ bán hàng kim chỉ, vẫn nhận đồ về thêu. Nhưng thỉnh thoảng lên cơn, cô lại quên đường về nhà, quên hết mọi sự, nhìn đám cháu nghịch ngợm như một lũ chó hoang. Mắt long lên, răng nghiến lại, có cầm cái thước may đuổi chúng tôi chạy táo tác. Đứa nào chạy chậm rơi vào tay cô thì cứ yên tâm là bị nhừ đòn, cô sẽ quật như quật vào một cái bao cát. Các chú tôi lao vào giằng ra thì bị cô cắn, xé, giật tóc tơi tả…
Vậy mà đến một ngày, cô tôi yêu. Người đàn ông điển trai với hàng ria con kiến, cứ một hai hôm lại lễ phép đến xin ông bà nội đưa cô đi chơi. Nghe nói là anh trai của một người bạn hàng bán gần chỗ cô. Hắn ở chợ, trông cũng xứng đôi với cô, vốn xinh nhất so với chị em trong nhà. Chẳng hiểu anh ta có biết cô tôi thỉnh thoảng lại lên cơn bất tử hay không, nhưng điều dễ nhận ra là từ lúc quen anh ta, cô tôi trở nên hiền lành trong một thời gian rất dài. Ông bà nội hy vọng và hy vọng. Nhưng đến gần ngày cưới thì đột nhiên anh ta không đến nữa. Cô Hân chẳng có vẻ gì đau khổ hay buồn rầu, nhưng lại im lặng một cách đáng sợ, ai hỏi cũng không trả lời, chỉ cười ngớ ngẩn. Bà nội tôi khóc rưng rức từ ngày này sang ngày khác. Ông nội thở dài, còn ba tôi và các chú thì nghiến răng ken két: “Thằng mất dạy. Mày mà để tao gặp lại thì tao đập cho vỡ mặt”. Nhưng anh ta biến mất như chưa từng xuất hiện, nghe phong thanh đã chuyển nhà ra Bắc…
Cô tôi có thai, sinh thằng bé đẹp như thiên thần, mắt to, mũi cao, miệng xinh, nhưng càng lớn, mặt nó càng có vẻ rất du côn làm tôi lo lo… Mọi người trong nhà cũng nhận ra điều đó, và cũng lo lo, nhưng không ai nói ra cho đến ngày mẹ tôi thẽ thọt: “Thằng Cu con cô Hân có nét gì đó lì lợm giống… chú Hiên quá… Không biết lớn lên…” . Tôi lặng người đi. Chú Hiên chính là cái gót chân Asin của gia đình nhà nội, là một điểm mà bất cứ ai chạm vào cũng có thể làm cả những người đàn ông mạnh mẽ nhất trong gia đình ngã quỵ. Mắt mí lót ngang tàng, thông minh, mũi cao, da nâu, gương mặt rắn rỏi và khuôn miệng bướng bỉnh, chú Hiên có một vẻ đẹp lạnh lùng rất đàn ông. Thỉnh thoảng, những cô gái bị chú tôi gạt gẫm lại đến thăm nhà. Đẹp có, xấu có, sáng sủa có mà ngớ ngẩn cũng có, nhưng tất cả họ đều giống nhau, đều si mê và đau khổ một cáhc tự nguyện, tuyệt nhiên không hề oán trách. Chú tôi có những ngón tay đẹp và dài rất nghệ sĩ. Đôi lúc chú cũng nặn tượng vẽ tranh, và chơi guitar tuyệt hay. Nhưng với mọi thứ nghề, chú dễ dàng đam mê bao nhiêu thì cũng nhanh chóng chán nản bấy nhiêu. Xét cho cùng, chú cũng thuộc loại người tài hoa, nhưng là sự tài hoa nửa vời. Và sự tài hoa nửa vời bao giờ cũng đẩy người ta đến đường cùng. Bởi một người tài không trọn vẹn là một người không thể làm được điều gì lớn lao, nhưng lại luôn khát khao làm được những điều lớn lao. Đấy chính là bi kịch. Tài hoa nửa vời, thêm một chút cuồng nộ, một chút yểu hèn. Thế là điên. Cuộng nộ với cuộc đời và hèn yếu với bản thân.
Chú Hiên vốn không điên, nhưng lại dễ sa đà vào những trò may rủi đầy nguy hiểm, trai gái, cờ bạc, hút xách, đua xe, không thiếu thứ gì. Biết rằng mình không sa đà, nhưng quá kiêu ngạo để trở thành lương thiện. Môi chú tôi thâm tím lại vì thuốc, và thường chỉ trở về nhà khi đã say bí tỉ. Bà nội khóc, ông nội và cách chú khuyên nhủ, la rầy, rồi năn nỉ… tất cả đều không mang lại được thay đổi gì. Nhưng khi tỉnh táo lại chỉ nói chuyện làm ăn khổng lồ mà chỉ mới nghe qua cũng đủ biết là phi thực. Chỉ có điều, chú Hiên nói một cách say sưa, như tin chắc rằng mình sẽ làm được nếu mọi người và cuộc đời cho chú một cơ hội nho nhỏ. Mọi người lắc đầu: “Thằng điên!”… Cho đến một ngày ai cũng nhớ, chú tôi trở về say khướt, tơi tả và hoang dại như một con sói rừng đang say máu, kề dao bên cổ bà nội bắt đưa tiền để đi làm ăn… Ông nội quỳ xuống van xin. Ba tôi chộp được con dao và quẳng chú ra đường. Hai tiếng đồng hồ sau, người ta đến báo cho biết chú Hiên đâm đầu vào xe tải, chết cách nhà không xa. Đó là lí do vì sao mẹ toi thường nói trong những lúc uất ức: “Dòng họ nhà ba mày bị điên!”. May mà ba không nghe rồi có khi ba điên thật.
Thỉnh thoảng, tôi cũng nghĩ mình điên. Đó là những buổi tối trời mưa, ngồi một mình trong đêm khuya nhấm nháp những giọt cà phê đắng tê lưỡi, tôi bỗng nhận ra mình đang cười mà chẳng biết vì sao. Đó là những ngày chạy xe giữa đường, đầu óc bỗng chẳng nhớ gì đến gia đình, bạn bè, bài vở, chỉ thấy buồn, thấy mình sao trống rỗng, cô đơn và vô dụng đến nỗi muốn quay đầu xe đâm vào đâu đó… chết quách cho xong.
Cô Hân không ra bán ở chợ nữa, nhưng vẫn lặng lẽ nhận hàng thêu. Đôi lúc tôi thấy cô ngồi ngẩn người ra, đôi mắt dại đi một cách đáng sợ. Thỉnh thoảng cô nổi cơn điên lại xách cây rượt thằng bé chạy có cờ… Càng lớn, cái mặt nó nhìn càng lì lợm. Ông bà nội tôi mất chỉ sau chuyện cô Hân vài năm, trong buồn đau và bênh tật. Ba vẫn uống say rồi dặn vặt mẹ, mẹ dằn vặt tôi, và tôi dằn vặt chính mình.
Tôi không muốn yêu nữa một phần vì mối tình đầu không đi đến đâu, một phần vì chuyện cô Hân và chú Hiên. Nhìn cô Hân, tôi đâm sợ những người đàn ông có hàng ria con kiến. Tôi càng sợ những người đàn ông đẹp trai có đôi mắt ngang tàng, bởi chúng cứ làm tôi nhớ về chú Hiên. Nhưng rồi, có một ngày, một người đàn ông khác lại đến, cũng phảng phất một chút ngang tàng, nhưng thật lạ là không làm tôi sợ. Anh vực tôi dạy, làm cho tôi tin rằng mình có chút tài năng và bắt tôi làm việc. Tôi thấy mình bớt điên đi. Tôi nhận ra rằng cái thứ tình cảm mà tôi lẩn tránh lại ập đến, chiếm hết trái tim và suy nghĩ của tôi. Nó làm tôi hạnh phúc, và sợ hãi. Người đàn ông của tôi khá tỉnh táo. Và có bao nhiêu cuộc tình đã đến rồi đi trong đời anh, tôi cũng không biết nữa. Yêu hay không yêu, yêu nhiều hay yêu ít, đích thực hay ngộ nhận, anh đều đã trải qua. Tôi đọc được trong mắt anh cả sự hoài nghi lẫn nỗi chán chường. Nhiều lúc, anh nhìn tôi như muốn nói: “Cô bé ơi, cô biết gì về cuộc đời này kia chứ”. Anh thừa biết cuộc đời không đơn giản với những gì được mất. Anh thừa biết thời gian có thể làm phai mờ cả những vết thương lòng lẫn tình yêu… Và tôi, chưa tròn 24 tuổi, tôi chỉ là một người đàn bà chưa thành hình trọn vẹn, chưa đủ trải nghiệm và đau đớn để có thể lấp đầy nhưng mất mát trong anh. Tôi chỉ là một đứa bé con ngây thơ và sợ hãi, hãi sợ cả mối tình đầu tiên chưa có gì đau khổ để đến nỗi phải trốn chạy tình yêu. Nhưng hình như, tôi đã quen một mình, nghĩ một mình và đau một mình. Tôi sợ cảm giác yêu, vì cả nỗi khao khát được yêu lẫn nỗi sợ hãi bị phản bội, bị bỏ rơi đều mạnh mẽ và day dứt như nhau…
Rất nhiều đêm, nhớ người đàn ông của mình không ngủ được, tôi leo lên mái nhà, nằm ngửa mặt lên trời và khóc. Những vì sao thì ở rất xa, nhưng chúng lại luôn lấp lánh, giống như tình yêu vậy. Tôi tự hỏi mình sẽ bay lên trời để nắm lấy hay chờ chúng rụng xuống trên tay. Tôi nghĩ đến cô Hân, nghĩ đến chú Hiên… Tôi nghĩ đến tôi, đang đêm thức dậy leo lên mái nhà, ngửa mặt lên trời mà khóc. Và tôi nhận ra rằng, đúng thật là tôi cũng có một chút điên trong dòng máu… Một người quá tỉnh táo như anh có thuần hoá được tôi chăng? Và tình yêu của anh có đủ để giúp tôi vượt qua những ngày điên của mình, vượt qua một chút yếu hèn để đến với anh chăng?
Đôi khi, tôi cũng nhớ đến mối tình đầu, và tự hỏi tại sao nó không đủ làm cho mình đau khổ khi chấm dứt, nhưng lại đủ sức thôi thúc tôi đi một mình ra tận Hà Nội chỉ để làm một chuyện là nhìn thấy người ấy. Tôi chợt hiểu, có những điều mà người ta chỉ có thể làm được khi ở vào một thời điểm nào đó. Khi qua rồi, người ta mới biết rằng mình đã từng rất điên.
1462
