Một ông mục sư nói với các giáo dân:
- Tuần tới tôi sẽ thuyết giảng về tội nói dối. Để giúp các bạn nhanh chóng nắm được vấn đề, tôi muốn tất cả đọc trước chương 17 quyển Mark. Chủ nhật sau đó, để mở đầu bài giảng, mục sư liền yêu cầu những người đã đọc chương 17 quyển Mark giơ tay. Tất cả đều giơ tay. Ông mục sư cười và nói:
- Tốt! Bây giờ tôi sẽ tiến hành bài giảng về tội nói dối. Quyển Mark chỉ có 16 chương...2304

Một thiếu nữ kết hôn với triệu phú xấp xỉ 80 tuổi. Tại buổi lễ thành hôn, nhà triệu phú hỏi nàng:

- Em yêu! Tuổi tác của chúng ta chênh nhau quá nhiều, em có thật lòng yêu anh không?

Thiếu nữ cười hồn nhiên:

- Đương nhiêu là em yêu anh rồi. Nếu anh 98 tuổi thì em lại càng yêu anh hơn đấy.
1327

Ý niệm về mẹ thường không thể tách rời với tình thương . Mà tình thương là một chất liệu ngọt ngào, êm dịu và cố nhiên là ngon lành . Con trẻ thiếu tình thương thì không thể lớn lên được . Người lớn thiếu tình thương thì cũng không "lớn" lên được . Cằn cỗi, héo mòn .

Ngày mẹ tôi mất, tôi viết trong nhật ký: "Tai nạn lớn nhất đã xảy ra cho tôi rồi !" Lớn cách mấy mà mất mẹ, thì cũng như không lớn, cũng cảm thấy bơ vơ, lạc lõng, cũng không hơn gì kẻ mồ côi .

Những bài hát, những bài thơ ca tụng tình mẹ, bài nào cũng dễ thấy hay . Người viết dù không có tài ba, cũng có rung cảm chân thành; người hát ca, trừ là kẻ không có mẹ ngay từ thuở chưa có ý niệm, ai cũng cảm động khi nghe nói đến tình mẹ . Những bài hát ca ngợi tình mẹ đâu cũng có, thời nào cũng có . Bài thơ mất mẹ mà tôi thích nhất từ hồi nhỏ là một bài thơ giản dị . Mẹ đang còn sống, nhưng mỗi khi đọc bài thơ ấy thì sợ sệt, âu lo . . . sợ sệt lo âu cho một cái gì còn xa, chưa đến nhưng chắc chắn phải đến:

Năm xưa tôi còn nhỏ
Mẹ tôi đã qua đời!
Lần đầu tiên tôi hiểu
Thân phận kẻ mồ côị

Quanh tôi ai cũng khóc
Im lặng tôi sầu thôi
Để dòng nước mắt chảy
Là bớt khổ đi rồi . . .

Hoàng hôn phủ trên mộ
Chuông chùa nhẹ rơi rơi
Tôi thấy tôi mất mẹ
Mất cả một bầu trời

Một bầu trời thương yêu dịu ngọt, lâu quá mình đã bơi lội trong đó, sung sướng mà không hay, để hôm nay bừng tỉnh thì đã mất rồi . Người nhà quê Việt Nam không ưa nói cách cao kỳ . Nói rằng bà mẹ già là một kho tàng của yêu thương, của hạnh phúc thì cũng đã là cao kỳ rồi . Nói mẹ già là một thứ chuối, một thứ xôi, một thứ đường ngọt dịu, người dân quê đã diễn tả được tình mẹ vừa giản dị, vừa đúng mức:

Mẹ già như chuối ba hương
Như xôi nếp một, như đường mía lau

Ngon biết bao nhiêu! Những lúc miệng vừa đắng vừa nhạt sau một cơn sốt, những lúc như thế thì không có món ăn gì có thể gợi được khẩu vị của ta . Chỉ khi nào mẹ đến, kéo chăn đắp lại ngực cho ta, đặt bàn tay trên trán nóng ta và than thở "Khổ chưa, con tôi", ta mới cảm thấy đầy đủ, ấm áp, thấm nhuần chất ngọt của tình mẹ, ngọt thơm như chuối ba hương, dịu như xôi nếp một và đậm đà lịm cả cổ họng như đường mía lau .

Tình mẹ thì trường cửu, bất tuyệt; những chuối ba hương, đường mía lau, xôi nếp một ấy không bao giờ cùng tận . "Công cha như núi Thái Sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" . Nước trong nguồn chảy ra thì bất tuyệt . Tình mẹ là gốc của mọi tình cảm thương yêu . Mẹ là giáo sư dạy về thuơng yêu, một phân khoa quan trọng nhất trong trường đại học cuộc đời . Không có mẹ, tôi sẽ không biết thương yêu . Nhờ mẹ mà tôi biết được thế nào là tình nhân loại, tình chúng sinh; nhờ mẹ mà tôi có được chút ý niệm về đức từ bi . Vì mẹ là gốc của tình thương, nên ý niệm mẹ lấn trùm ý niệm thương yêu của tôn giáo vốn cũng dạy về tình thương . Đạo Phật có đức Quan Thế Âm, tôn sùng dưới hình thức mẹ . Em bé vừa mở miệng khóc thì mẹ đã chạy tới bên nôi . Mẹ hiện ra như một thiên thần dịu hiền làm tiêu tan khổ đau lo âu . Đạo Chúa có Đức Mẹ, thánh nữ đồng trinh Maria . Trong tín ngưỡng bình dân Việt có thánh mẫu Liễu Hạnh, cũng dưới hình thức mẹ . Bởi vì chỉ cần nghe đến danh từ "mẹ" là ta đã thấy lòng tràn ngập yêu thương rồi . Mà từ yêu thương đi tới tín ngưỡng và hành động thì không xa mấy .

Tây phương không có ngày Vu Lan nhưng cũng có Mother's Day, mồng 10 tháng 5 . Tôi nhà quê không biết cái tục ấy . Có một ngày, tôi đi với thầy Thiên Ân tới nhà sách ở khu Ginza, Đông Kinh, nửa đường gặp mấy người sinh viên Nhật, bạn của thầy Thiên Ân . Có một cô sinh viên hỏi nhỏ thầy Thiên Ân một câu, rồi lấy trong xắc ra một bông hoa cẩm chướng màu trắng cài vào khuy áo áo tràng của tôi . Tôi lạ lùng, bỡ ngỡ, không biết cô làm gì, nhưng không dám hỏi, cố giữ vẻ tự nhiên nghĩ rằng có một tục lệ chi đó .

Sau khi họ nói chuyện xong, chúng tôi vào nhà sách, thầy Thiên Ân mới giảng cho tôi biết đó là ngày Mother's Day, theo tục Tây Phương . Nếu anh còn mẹ, anh sẽ được cài hoa hồng trên áo, và anh sẽ tự hào được còn mẹ . Nếu anh mất mẹ, anh sẽ được cài trên áo một bông hoa màu trắng . Tôi nhìn lại bông hoa trắng trên áo mà cảm thấy tủi thân . Tôi cũng mồ côi như bất cứ đứa trẻ vô phúc khốn nạn nào, chúng tôi không có được cái tự hào cài trên áo một bông hoa màu hồng .

Người được hoa trắng sẽ thấy xót xa, nhớ thương không quên mẹ dù Người đã khuất . Người được hoa hồng sẽ thấy sung sướng nhớ rằng mình còn mẹ và sẽ cố gắng để làm vui lòng mẹ kẻo một mai người khuất núi có khóc than cũng không còn kịp nữa . Tôi thấy cái tục cài hoa đó đẹp và nghĩ rằng mình có thể bắt chước áp dụng trong ngày báo hiếu Vu Lan!

Mẹ là một dòng suối, một kho tàng vô tận, vậy mà lắm lúc ta không biết, để lãng phí một cách oan uổng . Mẹ là một món quà lớn nhất mà cuộc đời tặng cho ta . Những kẻ đã và đang có mẹ, đừng có đợi đến khi mẹ chết rồi mới nói : "Trời ơi, tôi sống bên mẹ suốt mấy mươi năm trời mà chưa có lúc nào nhìn kỹ được mặt mẹ" . Lúc nào cũng chỉ nhìn thoáng qua . Trao đổi vài câu ngắn ngủi . Xin tiền ăn quà . Đòi hỏi mọi chuyện . Ôm mẹ mà ngủ cho ấm . Giận dỗi . Hờn lẫy . Gây bao nhiêu chuyện rắc rối cho mẹ phải lo lắng, ốm mòn, thức khuya, dậy sớm vì con . Chết sớm cũng vì con . Để mẹ phải suốt đời bếp núc vá may, giặt rửa, dọn dẹp . . . Và để mình suốt đời bận rộn lên xuống ra vào lợi danh . Mẹ không có thì giờ nhìn kỹ con . Và con không có thì giờ nhìn kỹ mẹ . Để khi mẹ mất, mình có cảm nghĩ "như là mình chưa bao giờ có ý thức rằng mình có mẹ"

Chiều nay khi đi học về hoặc khi đi làm việc ở sở về, em hãy vào trong phòng mẹ với một nụ cười thật trầm lặng và thật bền . Em hãy ngồi xuống bên mẹ . Sẽ bắt mẹ dừng kim chỉ, mà đừng nói năng chi . Rồi em sẽ nhìn mẹ thật lâu, thật kỹ để trông thấy mẹ và để biết rằng mẹ đang sống và đang ngồi bên em . Cầm tay mẹ, em sẽ hỏi một câu ngắn làm mẹ chú ý . Em hỏi: "Mẹ ơị mẹ có biết không ?" Mẹ sẽ hơi ngạc nhiên và sẽ hỏi em, vừa hỏi vừa cười: "Biết gì?" Vẫn nhìn vào mắt mẹ, vẫn giữ nụ cười trầm lặng và bền, em sẽ nói: "Mẹ có biết là con thương mẹ không ?" . Câu hỏi sẽ không cần được trả lời . Cho dù người lớn ba bốn mươi tuổi cũng có thể hỏi một câu như thế vì người là con của mẹ . Mẹ và em sẽ sung sướng, sẽ sống trong ý thức tình thương bất diệt và ngày maị mẹ mất, em sẽ không hối hận đau lòng .

Ngày Vu Lan ta nghe giảng và đọc sách nói nhiều về ngài Mục Kiền Liên và về sự hiếu đễ . Công cha, nghĩa mẹ . Bổn phận làm con . Ta lạy Phật cầu cho mẹ sống lâu . Hoặc lạy mười phương tăng chú nguyện cho mẹ được tiêu diêu nơi cực lạc, nếu mẹ đã mất . Con mà không có hiếu là con bỏ đi . Nhưng hiếu cũng do tình thương mà có; không có tình thương, hiếu chỉ là giả tạo, khô khan, vụng về, cố gắng, mệt nhọc - mà có tình thương là có đủ hết rồi . Cần chi nói đến bổn phận . Thương mẹ như vậy là đủ .

Mà thương mẹ không chỉ là một bổn phận, thương mẹ là một cái gì rất tự nhiên, như khát thì uống nước, con thì phải có mẹ, phải thương mẹ . Chữ "phải" đây không phải là luân lý, là bổn phận . "Phải" đây là lẽ đương nhiên . Con thì đương nhiên thương mẹ, mẹ thì đương nhiên thương con . Nếu mẹ không cần con và con không cần mẹ thì đó không phải là mẹ con . Đó là lạm dụng danh từ mẹ con .

Ngày xưa, thầy giáo hỏi rằng, con mà thương mẹ thì cần phải làm như thế nào ? Tôi trả lời: vâng lời cố gắng, giúp đỡ, phụng dưỡng lúc mẹ về già và thờ phụng khi mẹ khuất núi . Bây giờ thì tôi biết rằng con thương mẹ thì không phải "làm thế nào" gì hết . Cứ thương mẹ, thế là đủ lắm rồi, cần chi phải hỏi "làm như thế nào" .

Thương mẹ không phải là một vấn đề luân lý, đạo đức . Anh mà nghĩ rằng tôi viết bài này để khuyên anh về luân lý đạo đức là anh lầm . Thương mẹ là một vấn đề hưởng thụ . Mẹ như chuối ngọt, như đường mía lau, như xôi nếp một . Anh không hưởng thụ thì uổng cho anh . Chị không hưởng thụ thì uổng cho chị . Tôi chỉ cảnh cáo cho anh chị biết mà thôi . Để mai này, anh chị đừng có than thở rằng đời ta không còn gì cả . Một món quà như mẹ mà còn không vừa ý thì họa chăng có làm Ngọc Hoàng Thượng Đế mới vừa ý, mới bằng lòng, mới sung sướng . Nhưng tôi biết được Ngọc Hoàng không sung sướng đâu, bởi Ngọc Hoàng là đấng tự sinh không bao giờ có diễm phúc có được một bà mẹ .

Tôi kể chuyện này, anh đừng nói tôi khờ dại . Đáng lẽ chị tôi không nên đi lấy chồng và tôi không nên đi tu mới phải . Chúng tôi bỏ mẹ mà đi, người thì theo cuộc đời mới bên cạnh người con trai thương yêu, người thì đi theo lý tưởng đạo đức mình say mê và tôn thờ .

Ngày chị tôi đi lấy chồng, mẹ tôi lo lắng, lăng xăng, không tỏ vẻ buồn bã chi . Nhưng đến khi chúng tôi ăn qua loa để đợi rước dâu thì mẹ tôi không nuốt được miếng nào . Mẹ nói: "Mười tám năm trời nó ngồi ăn cơm với mình, bây giờ nó ăn bữa cuối cùng rồi nó đi ăn ở một nhà khác" . Chị tôi gục đầu xuống mâm cơm, khóc . Chị nói "Thôi con không đi lấy chồng nữa" . Nhưng rốt cuộc rồi chị cũng đi lấy chồng, còn tôi thì bỏ mẹ đi tu .

"Cát ái từ sở thân" là lời khen ngợi người có chí xuất gia . Tôi không tự hào chi về lời khen đó cả . Tôi thương mẹ nhưng tôi có lý tưởng, vì vậy phải xa mẹ . Thiệt thòi cho tôi, có thế thôi . Ở trên đời, có nhiều khi ta phải chọn lựa mà không có sự lựa chọn nào là không khổ đau . Anh không thể bắt cá hai tay . Chỉ khổ là vì muốn làm người nên anh phải khổ đau . Tôi không hối hận vì bỏ mẹ đi tu nhưng tôi tiếc thương cho tôi vô phúc thiệt thòi nên không được hưởng thụ tất cả kho tàng quý báu đó . Mỗi buổi chiều lạy Phật, tôi cầu nguyện cho mẹ . Nhưng tôi không được ăn chuối ba hương, xôi nếp một và đường mía lau .

Anh cũng đừng tưởng tôi khuyên anh không nên đuổi theo sự nghiệp mà chỉ nên ở nhà với mẹ . Tôi đã nói là tôi không khuyên răn ai hết - tôi không giảng luân lý đạo đức . Tôi chỉ nhắc nhở anh "mẹ là chuối, là xôi, là đường, là mật ngọt ngào, là tình thương" . Để anh đừng quên . Để chị đừng quên . Để em đừng quên . Quên là một lỗi lớn . Cũng không phải là lỗi nữa mà là một sự thiệt thòi . Mà tôi không muốn anh chị thiệt thòi, vô tình mà thiệt thòi . Tôi xin cài vào túi áo anh một hoa hồng để anh sung sướng, thế thôi .

Nếu có khuyên, thì tôi sẽ khuyên như thế này . Chiều nay khi đi học về, hoặc khi đi làm việc về, anh hãy vào trong phòng mẹ với một nụ cười thật trầm lặng và thật bền . Anh sẽ ngồi xuống bên mẹ . Sẽ bắt mẹ dừng kim chỉ, mà đừng nói năng chi . Rồi anh sẽ nhìn mẹ thật lâu, thật kỹ để trông thấy mẹ và để biết rằng mẹ đang sống và đang ngồi bên anh . Cầm tay mẹ, anh sẽ hỏi một câu ngắn làm mẹ chú ý . Anh hỏi: "Mẹ ơị mẹ có biết không ?" . Mẹ sẽ hơi ngạc nhiên và sẽ hỏi anh, vừa hỏi vừa cười: "Biết gì?" Vẫn nhìn vào mắt mẹ, vẫn giữ nụ cười trầm lặng và bền, anh sẽ nói: "Mẹ có biết là con thương mẹ không ?" . Câu hỏi sẽ không cần được trả lời . Cho dù người lớn ba bốn mươi tuổi cũng có thể hỏi một câu như thế vì ngươi là con của mẹ . Mẹ và anh sẽ sung sướng, sẽ sống trong ý thức tình thương bất diệt và ngày maị mẹ mất anh, anh sẽ không hối hận đau lòng tiếc rằng anh không có mẹ .

Đó là điệp khúc mà tôi muốn ca hát cho anh nghe hôm nay . Và anh hãy ca, chị hãy ca, em hãy ca cho cuộc đời đừng chìm trong vô tâm, quên lãng . Đóa hoa màu hồng tôi cài trên áo anh rồi đó . Anh hãy sung sướng đi!218

Khả năng chữa lành của lòng vị tha

Ngạn ngữ có câu: "Hãy tha thứ và hãy quên!". Nhưng đa số chúng ta thì thường cảm thấy "quên" dễ hơn là tha thứ cho một người nào đó đã làm ta đau lòng, thất vọng não nề. Tuy nhiên, dù khó khăn thế nào đi nữa, chúng ta vẫn nên cố học cách tha thứ. Fred Luskin - giáo sư tâm lý học Trường ÐH Stanford, kiêm tác giả cuốn sách Hãy tha thứ vì sự tốt đẹp - đã khuyên: nếu cứ gặm nhấm những nỗi đau và âm ỉ sự phục thù, bạn sẽ bị hao mòn cả về thể xác lẫn tinh thần. Tha thứ sẽ là một liều thuốc giải độc mạnh mẽ".

Trong một nghiên cứu gần đây, Charlotte van Oyen - giáo sư tâm lý học Trường CÐ Hope ở Hà Lan - đã yêu cầu 71 đối tượng tình nguyện nhớ lại một nỗi đau trong quá khứ. Qua kiểm tra đo đạc cho thấy có những đột biến đáng kể trong huyết áp, nhịp tim đập và sự căng cơ - những phản ứng tương tự xảy ra khi bạn đang nổi cơn giận dữ. Các nghiên cứu đã kết nối giữa sự tức giận và bệnh tim. Nhưng khi các đối tượng được yêu cầu tưởng tượng ra sự tha thứ và thông cảm và tha thứ luôn cho những người đã làm họ đau khổ thì test so sánh cho thấy nhịp tim và huyết áp đều bình ổn. Theo Luskin, điều quan trọng hơn nữa là ai trong chúng ta cũng có thể học được cách tha thứ: "Chúng tôi hướng dẫn cho các đối tượng viết lại câu chuyện trong đầu, biến đổi nạn nhân thành người anh hùng. Nếu họ đau lòng vì bị người phối ngẫu phản bội, chúng tôi động viên họ hãy tự nghĩ về mình không phải như là người "bị cắm sừng", mà là người đang hy sinh và nỗ lực để duy trì hạnh phúc trong hôn nhân".

Những dấu hiệu đầu tiên cho thấy sự tha thứ có thể cải thiện sức khỏe tổng trạng thật đáng khích lệ: một cuộc khảo sát trên 1.423 đối tượng do viện Nghiên cứu xã hội trực thuộc Trường ÐH Michigan tiến hành vào năm 2001 đã khám phá ra rằng, những ai đã từng tha thứ cho một người nào đó trong quá khứ đều cảm thấy khỏe khoắn, nhẹ nhàng, thư thái hơn những ai vẫn cứ chôn sâu mối hận trong tim.

Tuy nhiên, hãy còn một điều đáng suy nghĩ: Trong khi 75% người tin rằng Chúa đã tha thứ những khi lầm của họ trong quá khứ, thì chỉ có 52% người có đủ nghị lực và lòng vị tha trong tim để tha thứ cho người khác. Như vậy, tha thứ vẫn là một hành động cao cả mà chúng ta phải học hỏi suốt cả đời!

Hạnh phúc là một chiếc lá
âm thầm nảy lộc đêm đông
Buồn đau là một chiếc lá
rụng trong nhựa ứa mai hồng
Nhớ mong là một chiếc lá
run vô cớ giữa lặng không
Hờn ghen là một chiếc lá
vỡ đã tắt gió trong lòng
lay lắt mãi giữa cành đông
Tình yêu chỉ năm chiếc lá
Mà làm thành cả cơn giông1487

Hỡi nàng ơi , quỹ tích của âm thanh
Thuở song song trong khung cảnh bình hành
Trong không gian đồng qui âu yếm hẹn
Hai ta là một đẳng thức e thẹn
Sống chung nhau hai vế một phương trình
Đợi ngày anh sung sướng chứng minh
Anh nhớ em muôn đời làm định lý
Phần phản đề xin em đừng đãng trí
Lại gần đây dù một ép si lon
Đứng bên kia giới hạn em buồn
Đã bao lần anh tiếp tục nói luôn
Tình anh bằng lũy thừa vô cực
Tình cấp số cọng sai từng ngày một
Không tương đương anh nguyện đạo hàm
Xin nhắc em anh nguyên hàm chưa sún
Bụng tuy to nhưng mặt hiền ít mụn
Sao gần em em biến thành vô định
Đẳng thức không với dạng thức vô cực
Số em âm em ngại gì vô tỉ
Cực lòng anh là một kẻ tình si
Tim anh rung không biết mấy chu kỳ
Trong không gian đồng qui âu yếm hẹn
Đôi ta là một đẳng thức e thẹn
884

Lộc Ninh là nơi có nhiều muỗi. Vừa sập tối thì đồng bào phải vào trong mùng ăn cơm, nói chuyện và... Ngủ sớm. Không ai có thể ngồi ngoài làm việc gì được. Một ông già ở tỉnh lỵ, gả con gái cho anh nông dân ở vùng ấy ngạc nhiên thấy năm nào cũng có một đứa cháu ngoại. Ông hỏi thằng rể thì nó trả lời:

Không phải chỉ một mình vợ con đẻ sai mà thôi, bà con lối xóm ai cũng sản xuất mạnh như vậy cả.

Ông hỏi:

Con có biết tại vì sao không?

Chú rể suy nghĩ một hồi và đáp rằng:

Con chắc tại ở đó có nhiều muỗi quá.

Ông già lấy làm lạ:

Muỗi thì mặc muỗi chớ ăn thua gì đến chuyện đẻ con!

Chú rể nói:

Có ăn thua lắm chớ! Tía coi, cứ đầu hôm thì lủi vô mùng rồi tụi con biết làm gì khác hơn đâu!
2823

An cơm xong, chúng tôi bắc ghế ngồi trong vườn. Anh Vân, chủ nhà, đang loay hoay pha mấy chén cà phê, mùi thơm phảng phất bốc trong không khí yên lặng.

      Đã hai năm nay anh Bình và tôi mới lại gặp Vân.

      Ba chúng tôi là bạn bè rất thân mật. Nhân nói tới việc anh Vân mới cưới vợ, câu chuyện cứ quanh quẩn về việc vợ con và lập gia đình.

      Bình nói:

     - Tôi chỉ ước sao được một người vợ tuyệt đẹp thế là đủ.

      Tôi tiếp:

     - Tôi cũng ước như vậy.

      Vân đáp:

     - Người đẹp thì vẫn hay lắm. Nhưng tôi thì tôi cho việc vợ chồng chẳng qua là duyên số.

      Chúng tôi phì cười:

     - Anh này bây giờ thành ông thầy tướng chắc! Duyên số là cái quái gì mới được chứ?

     - Là một sự bí mật không ai hiểu, mà chính tôi cũng không hiểu. Các anh hãy lặng yên để tôi kể câu chuyện của tôi cho mà nghe.

      Nói xong, Vân điềm nhiên, thong thả châm điếu thuốc hút, rồi thong thả kể như một ông cụ:

     - Chắc các anh cũng rõ, trước kia, tôi cũng lãng mạn như những người trẻ tuổi khác. Nghĩa là bình sinh chỉ ao ước được một người tuyệt thế giai nhân, như Tây Thi chẳng hạn để sánh vai, kề gối thì mới mãn nguyện. Mà việc ấy riêng đối với tôi thì lại có thể dễ dàng lắm, vì nhà tôi giàu, mẹ tôi lại chiều chuộng. Chỉ còn việc đi tìm người đẹp nữa là xong. Tôi bèn đi khắp thành phố Hà Nội, trong lòng tâm tâm niệm niệm sẽ tìm được con người trong lý tưởng.

      Một hôm trong hội chợ tôi vào xem một gian hàng thêu. Lúc quay ra gặp ngay một bà cụ già tóc bạc phơ, với lại, đứng đằng sau... một cô gái.

      Thoạt mới nhìn đôi mắt cô ta, tôi choáng váng như người nhắp cốc rượu mạnh. Thế rồi tôi yêu cô ta ngay, yêu tha thiết, yêu say đắm, không biết thế nào mà tả được. Tôi không biết rõ mặt mũi cô ta ra sao nữa, vì mỗi lần nhìn thì lại bị đôi mắt đen huyền ảo của cô ta làm choáng váng. Nhưng điều tôi chắc chắn, là cô ta rất đẹp. Ở hội chợ ra, tôi cứ theo riết cô ta và bà cụ về đến tận nhà, và sau khi đi đi lại lại trước nhà cô ta cho mãi đến 9 giờ tối, tôi mới chịu bỏ ra về.

      Từ đấy, không ngày nào là tôi không đến đứng ở đầu phố hay qua nhà cô ta để mong được gặp mặt. Có khi đứng yên lặng hàng nửa giờ dưới mưa gió, tôi vẫn kiên gan không hề phàn nàn, chỉ mong nhìn mặt cô ta một lần cho đỡ nhớ. Bây giờ nghĩ lại độ ấy thật gian nan khó nhoc hơn một người đi lính.

      Tuy vậy mà ba tháng đã trôi qua, tôi vẫn chưa tìm được cách nào để tỏ cho cô ta biết rằng tôi yêu cô ta, mà tôi cũng chưa rõ cô ta có để ý đến tôi không.

  Trong lúc tôi đang mê mải về cô thiếu nữ ấy, một hôm mẹ tôi gọi đến bảo:

     - Anh đã muốn lấy vợ chưa?

     - Con ấy à? Rất sẳn lòng.

     - Thế thì hay lắm. Tôi đã tìm được cho anh một chỗ rất môn đăng hộ đối, mà nhà lại giàu. Bà cụ là bạn cũ của tôi, còn cô ta...

      Tôi không để cho mẹ tôi nói hết:

     - Mẹ cứ để con chọn lấy, không cần gì giàu nghèo hay sang trọng, miễn là người ý hợp tâm đầu với con là được rồi.

     - Nhưng anh có biết mặt cô này đâu. Cô ta ngoan ngoãn, có vốn liếng, mà cũng xinh đẹp.

      Tôi nghĩ đến cái nhan sắc lộng lẫy của người vẫn mơ tưởng, nên không thiết gì bàn luận nữa. Mẹ tôi cũng chiều tôi không ép, nhưng còn tiếc:

     - Không đám nào hơn đám này đâu, anh ạ. Nếu anh bằng lòng thì được ngay.

      Tôi đâm gắt:

     - Thì con đã xin mẹ cứ để mặc con mà lại! Con sẽ chọn lựa lấy được người hợp ý.

      Trong bụng tôi định, hễ làm quen được với thiếu nữ kia, là sẽ nhờ mẹ tôi đem trầu cau sang hỏi. Cái địa vị và sự giàu có của tôi chắc sẽ cho tôi được mãn nguyện.

      Mẹ tôi không nói gì nữa. Nhưng một tuần sau, bà cụ lại giở đến câu chuyện cũ:

     - Thế nào anh nghĩ kỹ chưa? Cứ nghe tôi bằng lòng đám này đi, không còn thì muộn mất. Vì người ta cũng đang có nhiều người hỏi lắm.

     - Hỏi thì hỏi, càng hay. Mẹ cứ để mặc con.

      Mẹ tôi phát dỗi:

     - Ừ đấy thì để mặc anh. Tôi không nhọc xác!

      Từ đấy, mẹ tôi không đả động đến câu chuyện ấy nữa. Tôi mừng rỡ đem hết trí nghĩ để tìm cách thu phục con người đẹp đẽ kia, nhưng vẫn chưa có dịp tốt nào. Chỉ biết thêm được tên cô ta là Bảo.

Cách đây hơn bốn năm, tôi đến San Jose để làm việc một tháng. Bây giờ "Đến hẹn lại lên", vì hiện nay ở Nam Cali tôi đang rảnh, tính đi làm lâu lâu để kiếm tiền để dành, thế mà cũng chỉ một tháng là vội trốn về.

San Jose với đường xá mở rộng thêm nhiều, nhưng xe cộ vẫn kẹt cứng. Những khu kỹ nghệ to lớn với parking đậu đầy xe loại mắc tiền; Ánh đèn ở những khu thương mại chói chang, xứng danh là thung lũng điện tử nổi danh trên toàn thế giới. Ấy vậy mà bên cạnh những cao ốc, vẫn còn rất nhiều đất để hoang, có hoa vàng nở rộ và hai bên xa lộ, đôi khi ta còn bắt gặp vài chú nai đi ngơ ngác, nhất là đi lên hướng Saratoga, highway 9. Cảnh trí nơi này không khác gì Đà Lạt, với núi đèo, thác suối. Tiếng lá reo hòa với tiếng suối róc rách, làm cho ta ngỡ rằng đã lạc vào chốn thiên thai.

Có lẽ vì không một ai than phiền với sở Animal Control, nên tuy là một thành phố lớn, nhưng nửa đêm về sáng, người ta vẫn nghe thấy tiếng gà eo óc gáy. Tôi phần thì nhớ nhà, phần thì bị bệnh mất ngủ, lại càng không ngủ được. Cảnh thổ ở bên quê nhà cứ lởn vởn trong trí, với bờ ao ruộng lúa. Mỗi lần nghe tiếng gà gáy, tôi lại nhớ bài thơ Nắng Mới của Lưu Trọng Lư :



Mỗi lần nắng mới hắt ven song

Xao xác gà trưa gáy não nùng

Lòng rượi buồn theo thời dĩ vãng

Chập chờn sống lại những ngày không

Tôi nhớ mẹ tôi thuở thiếu thời

Lúc người còn sống tôi lên mười

Mỗi lần nắng mới reo ngoài nội

Áo đỏ người đưa trước dậu phơi

Hình bóng mẹ tôi chửa xóa mờ

Vẫn còn mường tượng lúc vào ra

Nụ cười đen nhánh sau tay áo

Trong nắng trưa hè trước dậu thưa.



Mẹ tôi còn sống, mà mỗi lần đọc bài thơ này là tôi muốn sa nước mắt, tôi thương cảm giùm những người mất mẹ.

Rất may cho tôi là lần này lên làm việc đúng vào dịp hãng có vài công việc được trả tiền theo đầu người, nghĩa là làm việc tà tà, không chuyên môn cũng được (Những công nhân này được gọi là Cà Đơ).

Dân Cà Đơ không lái được xe Heavy equipment, không biết chạy dây điện, cũng được trả ba bốn chục đồng một giờ. Tôi cũng thuộc diện Cà Đơ, nhưng may quá, được trả tới năm chục, nên khi cầm tấm check, nặng trĩu cả hai tay.

Lần này, tôi cũng có dịp đi làm chung với nhạc sĩ Trần Chí Phúc. Không biết nhạc của anh ta hay tới đâu, nhưng giọng ngâm thơ của anh vang lên, lẫn trong tiếng suối nơi Highway 9, đã làm ruột gan tim phổi tôi lộn tùng phèo :



Vú em như cái chũm cau

Cho anh bóp cái, có đau anh đền.



Nơi đây, phiá Tây Bắc San Jose, giữa rừng thông cao vút, có con đường nhỏ dẫn vào một trang trại trồng nho, mà những gốc nho già gần hai trăm tuổi, lớn bằng bắp vế, có cơ sở làm rượu Savanah Winery và tasting room. Lúc chúng tôi vào phòng nếm rượu, đã có dăm ba người Mỹ đang uống rượu trong những ly chân cao. Người phụ nữ rót rượu tươi cười giải thích từng màu sắc của từng ly rượu và nói rằng mỗi người khách phải trả bảy đô la. Chúng tôi đồng ý và sau khi uống đến ly thứ ba là đã thấy chếnh choáng. Rượu vang tuy coi vậy, nhưng độ rượu cũng mạnh ra gì.

Không biết là tại vì thấy chúng tôi mặc áo màu vàng trông hem hễ quá, hay tại nhìn thấy ông Chí Phúc và tôi đẹp trai quá, mà cô bán rượu, sau cùng không tính tiền. (Vì đi chung với ông Chí Phúc, nên bạn bè gọi tôi là Chí Phèo). Số tiền rượu không phải trả, nếu đem mua bia, thì cả bọn uống cả tuần không hết.

Một hôm ủi đất kế bên mương nước, tôi bị giật mình vì con vịt trời vụt bay lên, khi nhìn trong đám cỏ có ổ trứng 12 cái. Tôi cũng chẳng muốn lấy trứng làm gì, nhưng nếu không dẹp ổ vịt qua một bên thì không có chỗ mà làm. Hai con vịt cứ bơi qua, lội lại trên mương nước nên chúng tôi bảo nhau:

- Nếu không sợ bị phạt 500 đô, tụi mình vơ hai con vịt này về thì tối nay có tiết canh.

Ngồi nhìn hai con vịt, tôi lại nhớ tới ngày còn nhỏ (tôi có cái tật hay nhớ như vậy), ngồi làm vịt ở cầu ao, lúc làm bộ lòng, vì tính hay lơ đãng nên đàn cá lòng tong bu lại rỉa gần hết tôi mới nhớ ra, tức nổi xung lên, tôi cằm con dao phay chặt đại xuống mặt nước mấy phát, cả chục con cá đứt đôi nổi phều lên mặt nước. Cho đáng đời, ai biểu mày rỉa!

Hồi còn ở Orange County, có những cuối tuần tôi không biết đi đâu, làm gì cho qua ngày, nhưng những cuối tuần ở San Jose lại qua mau quá. Có lần, tôi được rủ đi đào ốc vòi voi ngoài cồn cát ở vùng vịnh San Francisco.

Sáng thứ bảy, đoàn xe ba bốn chiếc nối đuôi nhau chạy lên hướng bắc. Tôi đi chiếc Ford F150 có kéo theo chiếc canô. Từ San Jose đến San Francisco cũng hơn một tiếng đồng hồ. Xe rời freeway để theo đường nhỏ ngoằn ngoèo qua những nông trại nuôi trừu. Những trảng cỏ non bên sườn núi xanh như ruộng mạ, có vài ba con nai đứng ngơ ngác hiền lành.

Đến bờ biển, những người trong bọn chúng tôi chưa có license câu cá thì phải mua, tốn hơn mười đồng cho hai ngày. Khi cho tàu xuống bến rồi, chúng tôi phải chia ra làm ba toán để ra đảo cát mới đủ chỗ, vì tàu nhỏ.

Chiếc tàu chạy nhanh quá, nó phóng như bay trên mặt nước, chỉ 15 phút đã ra đến nơi. Anh trưởng đoàn giải thích:

- Ốc vòi voi, còn gọi là hến, là sò. Tiếng Mỹ gọi là Horse neck clam, mỗi con nặng hơn hai pound, có vòi lớn bằng nửa cổ tay và dài gần một gang. Nó nằm sâu dưới cát khoảng gần một thước Tây, cứ chỗ nào có cái lỗ cỡ bằng ngón tay, phọt nước ra, thì chắc chắn dưới đó có con hến... (Có tiếng cười khúc khích). Mỗi người được bắt mười con một ngày, nhưng chúng ta mà bắt được năm con là đã khá lắm rồi, vì mỗi con ngoài chợ bán cũng gần hai mươi đô la.

Chúng tôi tản ra theo bốn toán, mỗi toán có một cái ống nhựa cứng, đường kính khoảng hai gang tay, và dài gần một thước, có hai dây quai để dễ kéo lên, trang bị thêm hai chiếc xẻng cán dài và mấy chiếc thùng đựng.

Mỗi lần có bước chân động trên mặt cát, là những vòi nước lại phụt lên, lỗ hến đầy dẫy không thể đếm xuể.

Cồn cát này chìm dưới mặt nước cả năm, chỉ trong mấy tháng hè mới lộ ra vào những ngày con nước nhỏ, mà cũng chỉ trong mấy giờ mà thôi. Lúc nước triều lên, có nhiều người vì mải mê với sò, với hến, vô bờ không kịp nên xuýt chết vì nước. (Nhưng không được gọi là hy sinh vì tổ quốc).

Đào sò là cả một nghệ thuật: Nhắm ngay cái lỗ, đào chừng vài ba xẻng cát, để cái ống vào rồi nhảy lên trên miệng ống mà nhún nhảy, để cho ống cắm sâu xuống cát. Tại sao lại phải dùng ống như vậy? Bởi vì nước với cát sẽ tràn lấp ngay sau khi ta nhấc xẻng lên, có cố gắng lắm cũng không thể đào sâu đến nửa thước. Vì có ống, nên khi móc cát phía bên trong ống, chúng ta chỉ cần ít phút là đã có thể sờ thấy vòi con hến rồi. Người không kinh nghiệm sẽ nắm lấy cái vòi mà kéo, nó thường đứt luôn, để lại nguyên con sò, mà con này rồi cũng sẽ chết vì cái vòi là bộ phận nó dùng để hút đồ ăn là phiêu sinh vật trong nước biển. Người đào cát phải biết khi nào nương tay, kẻo xẻng sẽ xén đứt luôn cái vòi voi của con sò, mà vòi này là chỗ ngon nhất.

Người đào đương nhiên mệt lắm, nhưng người "mò sò" còn mệt hơn, phải nằm dài xuống mặt cát, tay thọc sâu để rờ rẫm xem cái vòi nằm nơi đâu. Khi bàn tay đã nắm được cái vòi, ngón tay trỏ phải nong cát chung quanh vỏ sò ra cho rộng, rồi vừa kéo, vừa lắc mà rút ra. Có nhiều khi con sò ở sâu quá, người mò sò chui cả đầu vào ống, chỉ còn hai chân loi choi trên mặt cát, nên không có thế để lên, phải la toáng lên thì đồng bạn mới biết mà kéo ra khỏi ống. Lúc anh mò sò thoát ra khỏi miệng ống, mặt mũi lấm lem, tay nắm chặt con sò, thế mà trên môi lại còn nở nụ cười tình. Mặt tươi rói như ông Đại sứ.

Có anh bạn trong bọn chúng tôi, đi tìm những chỗ có hai lỗ ở bên nhau mà đào, thành thử anh ta cứ bắt được mỗi lần một đôi tình nhân sò hến.

Mới xế trưa, mà gió biển thổi mạnh quá, những người ướt quần áo thì bắt đầu run vì lạnh. Chúng tôi đành ra về vì có lẽ mỗi người đã được cả chục con.

Tôi đã từng nhìn thấy con hến vòi voi nhiều lần được bày bán trong siêu thị, nhưng nhìn nó tôi hơi nhờn nhợn nên chưa ăn thử bao giờ.

Buổi tối hôm ấy, là lần đầu tiên tôi ăn, mà laị ăn sống theo kiểu Sushi, tôi mới thấy vị ngon ngọt của nó. Hèn chi người Tàu, người Nhật đi đào đông quá. Nhưng họ được ít lắm, mỗi lần bắt được một con, cả bọn hò reo như đào được mỏ vàng. Còn bọn chúng tôi, nếu thả sức cho đào, có lẽ mỗi người sẽ được vài ba chục con, vì chúng tôi là chuyên viên đào mương, đào lỗ ngoài freeway của công ty Amland. Một công ty do người VN làm chủ lớn nhất (nói theo kiểu quảng cáo của những cơ sở thương mại VN), không những riêng ở Cali, mà còn trên toàn cõi Hoa Kỳ. Mà vì là công ty độc nhất, nên không có ai đứng hạng nhì. Sorry!

Một chị hớt hải chạy đến trạm cảnh sát báo cáo về việc mất trộm.  Anh cảnh sát hỏi:

- Chị mất vàng và tiền phải không?

- Ðúng vậy!

- Chị để đâu mà mất, trong tủ hay trong va ly quần áo.

- Tôi để trong người, chỗ này này.  Chị vừa nói vừa vạch áo mình ra để hở chiếc áo coóc-xê với những đường chỉ khâu rất vụng làm chỗ giấu tiền của.

- Thế nó lấy lúc chị đang ngủ?

- Không ngủ!  Tôi thức đấy chứ.  Nó ôm lấy tôi, âu yếm tôi, đè tôi ra giường, lần tay vào chỗ tôi giấu tiền.  Tôi cứ tưởng bở là...  Ai ngờ nó móc tiền rồi đi thẳng.

- Chị có nhìn rõ mắt nó không?

- Còn lạ gì nó nữa!  Thằng chồng khốn nạn của tôi thì sao lại không biết!